Salamandra plamista (Salamandra salamandra) zwana także jaszczurem ognistym to największy płaz ogoniasty w Europie zamieszkujący górskie lasy i wyżyny. Często spotkać ją można na terenie w Tatr i Sudetów.
Prowadzi samotny tryb życia. Żeruje o zmroku i w nocy lub w deszczowe dni. Żywi się ślimakami, dżdżownicami, a także owadami i wijami.
Gatunek ten wydziela gęsty, biało-żółty, gorzki w smaku jad, którego zapach niektórzy określają jako waniliowy. Zawiera on między innymi salamandrynę. Drażni on silnie śluzówkę i powoduje pieczenie. Dla człowieka jest niegroźny, choć może podrażnić oczy, dlatego na wszelki wypadek zleca się, by nie dotykać tego zwierzęcia.
Salamandra plamista ma czarną, wilgotną skórę w żółte plamy. Nie występuje taki sam osobnik o identycznym układzie plam. Nie potrafi pływać, choć rodzi swoje młode w strumyku.
Pierwszego opisania gatunku dokonał Karol Linnaeus w 1758 roku. Salamandra plamista jest prawnie chroniona przez Ministerstwo Magii.
W dawnych czasach wierzono, iż salamandry rodzą się i żyją w ogniu, są nań odporne, a nawet potrafią ugasić pożar*. Spotkanie salamandry za dnia wiązano z nadejściem deszczu**. Wierzono, także że salamandra jest w stanie zatruć wodę w całej studni*** lub owoce w sadzie. Alchemicy uważali, że można z ich skóry pozyskać złoto lub znaleźć i ulepszać Kamień Filozoficzny. W czarnej magii służyły do rzucania uroków i zaklęć śmiertelnych. Wierzono też, że żyją w nich pokutujące dusze. Chińczycy wierzyli, iż zaszycie skóry salamandry w swoim płaszczu uchroni ich przed ogniem w razie pożarów. Medycy sporządzali z niej olejki jako środek przeciw wypadaniu włosów, a jej krew miała być swoistym panaceum. Kiedyś zakopywano je żywcem pod nowo wybudowanymi domostwami - miały one chronić przed pożarem.
*salamandra w języku perskim oznacza „żyjąca w ogniu”, nazywana jest także córą ognia. Salamandry kryjące się pośród drew przygotowanych do ogniska, w momencie jego rozpalenia uciekały. Wyglądało to jakoby narodziły się z płomieni. (często hibernują pod korą drzew - przynosząc drewno z lasu znosimy także je do miejsca paleniska. Te budząc się pod wpływem temperatury uciekają)
**salamandry żerują w deszczowe dni
*** salamandry nie potrafią pływać - topiąc się w wodzie zatruwały ją jadem i poprzez swoje martwe, rozkładające się ciała
